Κυριακή 23 Δεκεμβρίου 2012

Περί καταλήψεων

      Η πρώτη χρονιά των σπουδών μου στη Φιλοσοφική Σχολή του ΑΠΘ (1979-80) ξεκίνησε με έντονες φοιτητικές κινητοποιήσεις ενάντια στο νόμο 815. Ογκώδεις φοιτητικές διαδηλώσεις, πολυήμερες αποχές από τα μαθήματα και τέλος ολιγοήμερη κατάληψη της Σχολής. Την κατάληψη τότε την είχαμε βιώσει ως ύστατο μέσο πάλης· ήταν απόδειξη της δύναμης του φοιτητικού κινήματος, της ενότητάς του, παρόλες τις διαφωνίες των παρατάξεων. Ο αγώνας ήταν μαζικός και νικηφόρος: ο νόμος 815, ως γνωστόν, αποσύρθηκε.

Στα χρόνια που ακολούθησαν η κατάληψη έγινε το πιο συνηθισμένο «μέσο πάλης» όχι μόνο για τους φοιτητές αλλά για πολλές κοινωνικές και επαγγελματικές ομάδες, ενόσω τα κινήματα έχαναν τη μαζικότητα και την ενότητά τους. Η κατάληψη δεν είναι πια το ύστατο μέσο διεκδίκησης συλλογικών αιτημάτων αλλά το πρώτο και το ευκολότερο. Κάνει ντόρο, πιέζει όλους τους άλλους, ακόμη και αυτούς που δεν έχουν καμιά ευθύνη και δεν μπορούν να συμβάλουν στη δικαίωση των αιτημάτων και, το κυριότερο, η κατάληψη συγκαλύπτει την έλλειψη μαζικότητας του οποιουδήποτε κινήματος. Απαιτείται μόνον μια δυναμική μειοψηφία. Πού είναι οι μαζικές απεργίες; Από πότε έχουν να κάνουν οι φοιτητές αποχή από τα μαθήματα;
Η κατάχρηση ενός μέσου πάλης, το οποίο φορτίστηκε ιστορικά και συναισθηματικά από την εξέγερση του Πολυτεχνείου, έχει συσκοτίσει την ίδια την ιστορική μας συνείδηση· δεν μπορούμε να διακρίνουμε τις αλλαγές στις ιστορικές συνθήκες, οι «αντίπαλοι» χαρακτηρίζονται αυτόματα «χουντικοί». Δεν μπορούμε επίσης να διακρίνουμε πότε ο αγώνας έχει πραγματική δυναμική και απήχηση σε άλλες κοινωνικές ομάδες. Η κατάληψη δημιουργεί σχεδόν αμέσως γενικευμένη δυσαρέσκεια και κοινωνική πίεση προς τους καταληψίες, με αποτέλεσμα να διχάζονται. Δε θα ανοίξω εδώ τη συζήτηση περί δίκαιης ή άδικης βίας ούτε θα καταδικάσω την πρακτική της κατάληψης σε αυτή τη βάση, αν και θα μπορούσα. Υποστηρίζω ότι η κατάληψη έχει ακυρωθεί κοινωνικά και πολιτικά ως μέσο διεκδίκησης αιτημάτων και δεν προσφέρει την παραμικρή εγγύηση για νίκη οποιουδήποτε αγώνα.
Στο χώρο του Πανεπιστημίου όλα τα παραπάνω ισχύουν στο μέγιστο βαθμό. Είναι ηλίου φαεινότερον ότι οι φοιτητικές καταλήψεις αποφασίζονται και πραγματοποιούνται από ελάχιστες μειοψηφίες και κανένα φοιτητικό κίνημα δεν τις στηρίζει. Αλλά και στην τελευταία απεργία των εργολαβικών εργαζομένων τι πρόσφερε η κατάληψη του κτιρίου της Διοίκησης στον αγώνα τους; Γιατί η διεκδίκηση των δίκαιων εργασιακών τους αιτημάτων έπρεπε να συνδεθεί με το άσυλο, την επέμβαση της Αστυνομίας και να προκαλέσει τόσο διχασμό και απελπιστική αίσθηση αδιεξόδου στην πανεπιστημιακή κοινότητα;
Θα πρέπει να κάνουμε ό,τι μπορούμε ώστε η κατάληψη να απαξιωθεί στις συνειδήσεις όλων των μελών της πανεπιστημιακής κοινότητας στη βάση της επιχειρηματολογίας που ανέπτυξα παραπάνω. Με συζητήσεις με τους φοιτητές, με ζυμώσεις. Ο επόμενος ΕΣΔΕΠ θα μπορούσε να οργανώσει μια εκδήλωση στην οποία να αναπτυχθούν όλες οι απόψεις και να δούμε το φαινόμενο των καταλήψεων ιστορικά. Τα πειθαρχικά μέτρα δεν είναι η πρώτη, είναι η έσχατη λύση. Την επόμενη φορά που θα γίνει κατάληψη θα πρέπει, από την πρώτη μέρα, να κινητοποιηθούμε όλοι είτε είμαστε Κοσμήτορες, Πρόεδροι Τμήματος, μέλη ΔΕΠ με τις Γενικές μας Συνελεύσεις, ΕΣΔΕΠ. Να καταστήσουμε σαφές προς κάθε κατεύθυνση ότι η κατάληψη δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή. Να συγκεντρωθούμε όλοι μαζικά έξω από το κατειλημμένο κτίριο, όποιο και να είναι αυτό. Αν όντως είμαστε πλειοψηφία όσοι είμαστε εναντίον των καταλήψεων, πρέπει να το δείξουμε.
Βενετία Αποστολίδου
Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης

3 σχόλια:

  1. Κομμάτι του γράμματος που έστειλα στους καταληψίες φοιτητές του Τμήματος Φιλοσοφίας & Παιδαγωγικής που μας καλούσαν να συζητήσουμε ενώ μας εμπόδιζαν να μπούμε στα γραφεία μας Σεπτέμβριος 2011

    Αγαπητοί μας φοιτητές και αγαπητές μας φοιτήτριες,
    Άργησα να απαντήσω σε ένα μήνυμα χωρίς απεύθυνση και με απίστευτο αυταρχισμό: θα γίνει αυτό θα γίνει εκείνο, θα γίνει το άλλο... για να μην είμαι πολύ αυστηρή και ίσως άδικη μαζί σας. Σας ενημερώνω, λοιπόν, ότι διαφωνώ με τον νόμο, αλλά αυτός ψηφίστηκε πανηγυρικά. Θα μας βάλει σε μεγάλες περιπέτειες καθώς έχει γραφτεί στο πόδι και θα είναι δύσκολο να λειτουργήσουμε, δηλαδή εμείς να διδάσκουμε και εσείς να μαθαίνετε. Ουσιαστικά, πρόκειται για την αρχή της δωρεάν εκπαίδευσης, για μία ολιγαρχία που θα διοικεί ερήμην μας. Ως πανεπιστημιακός που άλλο δεν έχω κάνει από το να διδάσκω, να εποπτεύω μεταπτυχιακές εργασίες και διδακτορικές διατριβές προπηλακίστηκα από την Υπουργό και τους παρακοιμώμενους ως τεμπέλα, αντιγραφέας, κ.λπ. Μέχρι την ψήφιση του Νόμου, έγραψα δεκάδες μειλ, κείμενο στον τύπο και είδα με λύπη μου ότι το πανεπιστήμιο παραδόθηκε στα χέρια των αρχαιότερων καθηγητών (sic), των διορισμένων Κοσμητόρων και των μάνατζερ!!! Και καταργήθηκε το άσυλο για το οποίο, βεβαίως, βάλαμε το χεράκι μας και εμείς, οι δάσκαλοί σας εννοώ.
    Είμαι από αυτούς που επιθυμούν τη μεταρρύθμιση των ΑΕΙ γιατί ο νόμος 1268 πάλιωσε και όλοι ξέρουμε τις αδυναμίες του… Τα τελευταία χρόνια κάτι δεν κάναμε καλά όλοι μας: εσείς δεν διστάζετε να επιδοθείτε σε συμπεριφορές και «τσαμπουκάδες» έως και σωματικούς (χτίζοντας ανθρώπους στα γραφεία τους, στριμώχνοντας τον Πρύτανη, καταστρέφοντας τη δημόσια περιουσία του Πανεπιστημίου που με τόσο κόπο πληρώνουν οι γονείς ή οι κηδεμόνες σας, και είχατε αλισβερίσια ακατανόητα με όσους εξ ημών επιθυμούν εξουσία: Τμήμα, Κοσμητεία, Πρυτανεία). Εμείς σας χρησιμοποιούσαμε για αλλότριους από τη διδασκαλία σκοπούς. Παρακολουθούσα χρόνια τον εκμαυλισμό και τον χειρισμό σας από αυτούς που ελάχιστα ενδιαφέρονται για τους φοιτητές: τα κόμματα και αυτούς που θέλουν να διοικούν πάση θυσία, δηλ. τους εξουσιομανείς συναδέλφους μας. Βλέπω κάποια από τα σημερινά παιδιά που μεγάλωσε η γενιά μου να είναι απροσανατόλιστα, θρασύτατα, χωρίς όρια, κομματόσκυλα, να έχουν αλισβερίσια πολιτικά με τους καθηγητές τους. Τα βλέπω επίσης να διψούν για μάθηση, να είναι ευγενικά όταν μπορούν, να ποθούν τα όρια που δεν τους βάζουν οι γονείς τους, να προοδεύουν στις σπουδές τους, να με ξεπερνούν και χαίρομαι χαρά μεγάλη. Επίσης, τα βλέπω να αγωνίζονται για ένα καλύτερο αύριο και τα καμαρώνω, ασχέτως του γεγονότος ότι δεν συμφωνούμε πάντοτε στο δια ταύτα, στην τακτική του αγώνα τους.
    Είμαι δασκάλα σας, δεν είμαι ομότιμη συνομιλήτριά σας, είστε σαν «παιδιά» μας, είστε «μαθητές» (με την έννοια της μαθητείας) και εγώ δεν θέλω να νομιμοποιήσω το face control που γίνεται στην είσοδο της Φιλοσοφικής, είναι αστείο να με ρωτάει φοιτήτρια ποια είμαι. Είμαι 30 χρόνια στη Φιλοσοφική, αυτή είμαι. Όταν, λοιπόν, θα αποκατασταθεί η απρόσκοπτη είσοδος στη Σχολή θα βρεθούμε και θα συζητήσουμε. Τώρα, ειλικρινά, δεν είμαι διαθέσιμη υπό τους όρους αυτούς, γιατί η Φιλοσοφική είναι το σπίτι μου και είμαι οικοδέσποινα εκεί, τουλάχιστον όσο και εσείς!!! Δεν μπορείτε, λοιπόν, να με καλείτε υπό όρους στο σπίτι μου...
    Η δασκάλα σας,
    Ελένη Χοντολίδου

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Συμφωνούμε με τις προσεγγίσεις των συναδελφισσών και τις συγχαίρουμε για την ΤΟΛΜΗ τους, αλλά και για την προστιθέμενη αξία των αναλύσεών τους, που είναι παιδαγωγικής φύσεως, όπως η επιστήμη που θεραπεύουν αμφότερες.

    Θα μας επιτρέψουν, όμως, εμάς της Συμπαράταξης, να έχουμε διαφορετική άποψη ως προς τον ύστατο χαρακτήρα του όπλου της κατάληψης, τον οποίο φαίνεται να αναγνωρίζει η Βενετία στην ανάρτησή της. Ακόμη και σε μια δημοκρατία; Δεν είμαστε βέβαιοι. Διότι η κατάληψη, σε αντίθεση με την απεργία ή την αποχή, εγείρει ένα εμπόδιο απροσπέλαστο στην άσκηση του δικαιώματος της ελεύθερης διακίνησης εντός και εκτός ενός δημοσίου κτηρίου, που δεν ανήκει σε όσους το καταλαμβάνουν, ανεξάρτητα αν αυτοί κυρίως το χρησιμοποιούν. Για μας, η κατάληψη δεν είναι μορφή πάλης ούτε σε τελευταίο βαθμό σε μια δημοκρατία, διότι ο σεβασμός στην ελεύθερη κυκλοφορία απορρέει από μια θεμελιώδη ελευθερία, την οποία κάθε κράτος δικαίου οφείλει να διασφαλίζει. Και δεν μπορούμε να ψηφίσουμε αν θα την εμποδίσουμε ή όχι, όπως δεν μπορούμε να ψηφίσουμε αν ο Δημήτριος θα γίνει Μωχάμετ ή ο Ισμαήλ Ιωάννης.

    Δείτε στο παρακάτω link την ανάλυσή μας για τους λόγους της λυσσαλέας αντίδρασης στη λήξη της πολύμηνης κατάληψης της Πρυτανείας του ΑΠΘ χάρη στην επέμβαση της Πολιτείας:

    http://panepistimiakisymparataxi.blogspot.gr/2012/12/blog-post_24.html

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Νομίζω ότι το κείμενο της Βενετίας Αποστολίδου είναι μια εξαιρετική κατάθεση άποψης για ένα φλέγον ζήτημα. Η κατάληψη, πράξη πολιτικά και ιστορικά δικαιωμένη, είναι πλέον επιλογή κοινωνικά ακυρωμένη. Αυτήν την πραγματικότητα αναδεικνύει με θάρρος το κείμενο της Βενετίας Αποστολίδου, υπηρετώντας, με τον καλύτερο, νομίζω, τρόπο το νέο ακαδημαϊκό ήθος και σφυρηλατώντας το αναγκαίο πλαίσιο θέσεων της ΕΠ.
    Στηρίζω,λοιπόν, απόλυτα το σκεπτικό και τις προτάσεις του κειμένου της Βενετίας Αποστολίδου.

    ΑπάντησηΔιαγραφή